Pewnie się zastanawiacie (a przynajmniej mam taką nadzieje, że ktokolwiek się nad tym zastanawiał), czemu na blogu przez ostatnie pół roku pojawiało się tak mało wpisów. Czy po prawie 6 latach znudziło mi się blogowanie? Nie. Czy w końcu wziąłem się za poważną pracę i na emigracji skręcam meblościanki bogatym Norwegom? Też nie do końca. Nie mam weny, wypaliłem się, skończyłem i czas się pożegnać? Wręcz przeciwnie. Dopiero się zaczynam.
Od stycznia realizowałem największe wyzwanie i jednocześnie marzenie, do którego zbierałem się dobre kilka lat, bo wydawało mi się, że nie jestem gotowy. I miałem rację, nie byłem gotowy, bo do takich rzeczy nie da się przygotować. Trzeba po prostu zacząć je robić. To tak jak z seksem, możesz przeczytać wszystkie kamasutry dostępne na rynku i wykupić konto premium na PornHubie, ale to wcale nie znaczy, że będziesz wiedział jak to robić. Trzeba po prostu się w tym zanurzyć, mówiąc metaforycznie. I dosłownie. Więc zanurzyłem się i płynąłem łodzią podwodną w poszukiwaniu skarbów, wysuwając raz na jakiś czas peryskop nad powierzchnię, żeby nie zapomnieć, że oprócz niezbadanych głębin jest jeszcze jakiś inny świat. A zapomnieć o tym wyjątkowo łatwo, bo ta nowa przestrzeń, ta wyprawa po skrzynię ze złotem, którą jest treść wykręcająca czytelnikowi mózg na lewą stronę, jest ultra wymagająca i nie uznaje kompromisów.
To jak z pociągiem, albo wsiadasz, albo zostajesz na stacji, nie da się do niego wsiąść częściowo, jedną nogą. No, chyba, że chcesz ją stracić. Ja nie chciałem, w związku z czym niemal całe swoje dotychczasowe życie, łącznie z tak prozaicznymi sprawami jak jedzenie, podporządkowałem pisaniu powieści. Powieści, z której nie tylko będę dumny, ale powieści, która będzie o czymś, będzie istotna i będzie dla odbiorców tym, czy dla mnie było „Memento”. Będzie bić linijką po synapsach.
Czym to się różni od prowadzenia bloga?
Po pierwsze plan, po drugie plan, po trzecie plan
Nie jestem jakimś habilitowanym doktorem organizowania się, zresztą niehabilitowanym też nie, ale jedną z trzech rzeczy, których nauczyłem się na studiach, jest to, że trzeba planować. Bo zmiana na etapie pomysłu to 1 jednostka czasu, na etapie tworzenia koncepcji 10 jednostek czasu, a na etapie realizacji to 100 jednostek czasu. I o ile teksty na bloga można sobie pisać spontanicznie, bo komentarze związane z tajemniczym zaginięciem Polki w Egipcie budzą tak żywe reakcje, że w godzinę mam gotowy tekst i najwyżej przed samą publikacją powycinam zbędne wulgaryzmy, o tyle z opisywaniem historii, która rozwija się w czasie i pojawiają się w niej punkty zwrotne, jest zupełnie inaczej.
Żeby jakaś postać A, nazwijmy ją Czesiu, spektakularnie sprzeciwiła się jakiejś postaci B, nazwijmy ją Zosia, z naturalnie wynikającego z fabuły powodu, niech będzie nim miłość do frytek, trzeba ten powód zaszczepić dużo, dużo wcześniej. Jeśli Czesiu ma udusić Zosię w połowie książki, bo ta zabrała mu frytkę, to to te frytki powinny się przewijać w co drugiej scenie z Czesiem jako narkotyk napędzający go do życia. Inaczej odbiorca nie uwierzy w powód morderstwa i całe zdarzenie będzie dla niego nieprzekonujące.
Zresztą, mimo, że zawsze idą ze sobą w parze, to nie muszą być frytki i to nie musi być morderstwo, bo to tyczy się wszystkich zwrotów akcji. Nie mogą brać się z dupy, muszą wynikać z jakichś wcześniejszych wydarzeń / rozmów / poszlak, a żeby te wydarzenia / rozmowy / poszlaki się pojawiły, trzeba je zaplanować. Bo inaczej pojawia się maaaaasę przepisywania i można ugrzęznąć na zawsze w gęstym bagnie poprawek.
Petarda kontra bomba z długim lontem
W przypadku wpisu na blogu tak naprawdę ważne są tylko dwie rzeczy: mocny start i mocny finisz.
Żeby tekst na 6000 znaków odniósł sukces, potrzebny jest przebojowy nagłówek i interesujące zdjęcie, które sprawią, że ktoś w ogóle w nie kliknie, i dosadna puenta, z którą ten sam ktoś się zgodzi lub nie i wciśnie magiczny przycisk „udostępnij”. Tyle. Środek oczywiście nie może być dnem dna, ani ciągnącą się w nieskończoność przeżutą gumą, ale wystarczy, że nie będzie spektakularnie zamulał.
Z powieścią jest ciut inaczej.
Żeby historia na 350 stron maszynopisu była strawna w odbiorze, trzeba opanować chodzenie po linie, a potem przełożyć to na balansowanie napięciem. W treści musi być podłożona bomba, która wybucha więcej niż raz, tak żeby czytelnik ciągle się głowił kiedy to się stanie i to głowienie się, było dla niego najbardziej zajmującym zajęciem w trakcie dnia. Przy czym, lont do niej musi być na tyle długi, by nie dochodziło do eksplozji co 5 stron, bo padnie na zawał i nie doczyta do końca, a przynajmniej się tym zmęczy. Nie może być też zbyt długi, bo uśnie albo z rozwojem fabuły wygra przeglądanie śmiesznych zdjęć kotów na Facebooku.
Momenty intensywne i nieco bardziej stosowane muszą być długą sinusoidą. Coś jak chęć zabicia wszystkich ludzi i niepohamowana miłość do świata w zależności, czy jest poniedziałek, czy piątek.
Musisz stworzyć postacie, musisz stworzyć świat, musisz być bogiem, w którego ludzie uwierzą
Wiecie co jest gorsze niż stanięcie gołą stopą na klocku Lego? Stworzenie historii, której bohaterów wszyscy mają w dupie.
Dlaczego śledziliśmy z zapartym tchem doskonalenie techniki syntezy i sprzedaży metaamfetaminy przez Waltera White’a i Jessiego Pinkmana w „Breaking Bad”? Czemu co drugi student płci męskiej chciał być jak Hank Moody w „Californication”? Skąd wzięło się to, że Frank Underwood miał większe poparcie wśród Polaków niż Andrzej Duda? Bo uwierzyliśmy, że te postacie i świat, w którym się poruszają, naprawdę może istnieć. Bo autorzy tych seriali stworzyli je interesującymi.
Te odpowiedzi są dość proste, ale to zadanie jest naprawdę trudne, bo to właśnie przejmowanie kompetencji boga. Żeby odbiorcy uwierzyli w świat, w którym toczy się akcja musi on zostać im szczegółowo przedstawiony, ale jednocześnie na tyle interesująco, by chciało im się w ogóle go poznawać. Żeby ktoś przejął się losami bohaterów muszą być wyraziści, ale jednocześnie nie przerysowani, powinno dać się z nimi utożsamić, ale nie do końca, tak by zostało jakieś pole na domysły i spekulacje. Rozwój wydarzeń ma być prawdopodobny, ale nie oczywisty. A wszystko takie jak w realnym świecie, tyle, że ciekawsze. Chyba, że tworzysz fantasy, wtedy po prostu ma być ciekawsze. Tak czy inaczej, musisz zabawić się w twórcę w pełnym tego słowa znaczeniu i odkryć, że „zabawa” w tym przypadku jest zakamuflowanym synonimem słowa „praca”.
Na ile sposobów potrafisz powiedzieć, że jesteś spięty jak baranie jaja?
Bo pisząc opowieść dłuższą niż przeciętna copypasta powinieneś umieć wyrazić to przynajmniej kilkunastoma różnymi sformułowaniami.
W wakacje po drugiej klasie liceum leżałem w dusznej szpitalnej sali i czytałem „Zwodniczy punkt” Dana Browna, żeby zająć czymś myśli i nie zwariować wysłuchując w kółko rozmów starszych panów po mojej lewej i prawej o umieraniu i zbliżającej się III wojnie światowej. Nie jest to tytuł, po który dziś bym sięgnął, ale wtedy wypełnił mi kilka dobrych dni, czyniąc je całkiem znośnymi, więc rysuję przy nim serduszko. Jednak mimo to, do dziś zapamiętałem jedną rzecz, która drażniła mnie jak zmiana cewnika: bohater za każdym razem kiedy wchodził do jakiegoś pomieszczenia omiatał je wzrokiem. Nie skanował, nie prześwietlał, nie przyglądał mu się, nawet nie oglądał go. Omiatał. Za. Każdym. Jednym. Razem.
Nie wiem, czy tłumacz miał wcześniej jakieś praktyki jako konserwator powierzchni płaskich i stąd to skrzywienie, czy w oryginale czynność zapoznawania się z nową przestrzenią również była nazywana za każdym razem w ten sam sposób, ale to było naprawdę nudne. I odbierało przyjemność z czytania. I obniżało jakość książki.
Dlatego postanowiłem, że u mnie tak nie będzie i jeśli u głównego bohatera raz pojawia się w wewnętrznym monologu, że stres ściska mu skronie imadłem, albo że zaraz żyłka na czole zamieni się w deltę Nilu, a potem wybuchnie, to to określenie nie pojawi się już nigdy więcej. I przy kolejnych sytuacjach, gdy w Michale, bo tak właśnie ma na imię, zrodzi się napięcie w związku z wydarzeniami, których doświadcza, to za każdym razem będę opisywał je inaczej. A napięcie się pojawia i to wielokrotnie, w związku z czym w tym momencie mógłbym wydać całą antologię z obrazowymi metaforami stresu.
Z kolei w przypadku internetowego felietonu wystarczyłoby użycie porównania, które widzisz w śródtytule powyżej.
***
Trochę się pożaliłem, trochę pomądrzyłem, a teraz czas na konkrety. Tekst przeszedł już redakcję, korektę i skład, i niebawem wybierze się do druku! W międzyczasie, czyli w każdej chwili kiedy nie śpię, dopinam sprawy organizacyjno-techniczne typu zakładanie sklepu internetowego, wyrabianie numeru ISBN, szukanie podwykonawcy, który będzie magazynował i wysyłał książki, i dziesiątki innych rzeczy, którymi nie chcę Cię zanudzać. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to „Lunatycy” ujrzą światło dzienne pod koniec października, ale już dziś mogę ich nieco wychylić z mroku.
Jeśli chcesz posłuchać pierwszego rozdziału mojej powieści (tak, tak, posłuchać, jak czytam go na głos), poczuć jej klimat i wejść w świat, w którym żyją bohaterowie, zostaw poniżej swój adres e-mail!
(obiecuję, że zapisując się na tę listę dostaniesz tylko wiadomości związane z książką i nigdy na Twoją skrzynkę nie wleci reklama tabletek na powiększanie penisa ani list od nieznanego wujka ze Stanów, który zostawił Ci w spadku 50 miliardów dolarów)