„Kler” Smarzowskiego rozbił bank i zebrał prawie 1 000 000 widzów w weekend otwarcia. Szalony wynik, którego życzyłby sobie każdy polski twórca. Wiedziałem, że zainteresowanie filmem jest duże, ale szczerze mówiąc nie spodziewałem się, że aż tak. Właśnie, zainteresowanie… Miałem wrażenie, że większość osób zdanie na temat „Kleru” wyrobiła sobie na długo przed premierą, a niektórzy w zasadzie w dniu, w którym reżyser zapowiedział, że będzie kręcił materiał o księżach.

Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy apelowało o bojkot filmu, Radio Gdańsk wycofało się z przyznania mu nagrody, a w Ostrołęce, Gostynii i Pułtusku wstrzymano jego emisję w kinach. Przekaz medialny był dość jednoznaczny: Smarzowski zrobił zamach na księży, a „Kler” masakruje Kościół katolicki. Czy faktycznie tak jest?

No, nie do końca.

Patryk Vega w wersji light

Patryk Vega ma to do siebie, że gdy kręci film o jakiejś grupie zawodowej, to spisuje na jednej kartce wszystkie stereotypy z nią związane, na drugiej wszystkie żarty jakie pojawiły się na jej temat, a potem bierze leksykon wulgaryzmów i wrzuca to do blendera. A później wlewa zmiksowaną całość do foremki i pyk – ma gotowe pojedyncze sceny. W „Klerze” momentami też tak jest.

Mamy księdza pedofila, mamy księdza biznesmena, mamy księdza z rodziną na boku. Mamy heheszki i hasełka typu „oto wielka tajemnica wiary: złoto i dolary”, czy „chodzi o to, żeby zbierać, a nie zebrać i skończyć zbieranie”. Mamy wiele komediowych scen. I mamy oczywiście morze alkoholu, bo bez chlania na umór film by się nie udał. Na szczęście nie wychodzi z tego „Pitbull 9: faceci w czerni”, ani „Kobiety mafii: chłopaki w sukienkach”. Mimo zwiastuna i początku sugerującego, że tak będzie.

„Kler” nie jest zlepkiem przypadkowych scen, ma logiczny ciąg przyczynowo-skutkowy i świetnych aktorów. Braciak z Gajosem błyszczą jak tabernakulum w Boże Ciało. Poza tym, w fabule jest jakaś głębsza myśl, jakiś cel wykraczający poza zszokowanie widza wszystkimi dostępnymi środkami. Jaki?

Ukazanie księży jako zwykłych ludzi

Dla mnie właśnie to jest sednem „Kleru”.

Z każdą minutą widzimy w Jakubiku, Więckiewiczu i Braciaku coraz mniej kapłana, a coraz więcej człowieka. Nie sługę bożego, a zwyczajną osobę, która może mieć chujowy dzień i chcieć schować się przed cały światem. Nie duszpasterza, a Andrzeja, który przeżył w dzieciństwie coś strasznego i ciągnie za sobą traumę jak kulę u nogi.

W filmie jest sporo życiowego syfu, ale przez to postacie na ekranie stają się nam bliższe. Kiedy zmagają się z codziennymi, przyziemnym problemami, kiedy ich wady wychodzą na pierwszy plan, łatwiej dostrzec w nich śmiertelników, a nie abstrakcyjne przedłużenie ręki Boga. Pod koniec seansu na jednych bohaterów byłem wściekły, ale drugich było mi naprawdę żal i jeśli miałbym postawić swoje emocje na szali, to raczej przechyliłaby się w tę drugą stronę.

Kościół katolicki dostaje po łbie jako organizacja, ale nie jako religia

„Kościół jest święty, ale tworzą go ludzie grzeszni” – mówi jedna z postaci i tym zdaniem można by podsumować cały film. Nikt tu nie zadaje pytań o to, czy wiara ma sens, ani czy Bóg istnieje. To nie jest jeden z tych tytułów, które naśmiewają się z religijności i stawiają Jezusa Chrystusa na półce w toalecie obok Latającego Potwora Spaghetti. Cały ciężar położony jest na patologii wewnątrz struktur organizacji kościelnej.

Księża przedstawieni są jako sprawnie działająca mafia. Gajos to Don Corleone, tyle że w sutannie i z nieco większym poczuciem humoru. W pewnym momencie człowiek, aż zaczyna czuć sympatię do jego postaci. Braciak, to Frank Underwood z „House of cards”, tylko z koloratką. W jego przypadku z kolei, można odczuć podziw, obserwując jak sprawnie przeprowadza kolejną manipulację, pociągając za odpowiednie sznurki.

Kolejne ustawione przetargi na budowę nowego kościoła, czy sanktuarium, naprawdę wciągają i chętnie obejrzałbym serial kryminalny osadzony w takich realiach.

***

Podsumowując: film nie jest czystym paszkwilem wyłącznie nastawionym na atak. „Kler” nie masakruje Kościoła i księży. „Kler” widzów z nimi oswaja.

(niżej jest kolejny tekst)

W piątek poinformowano o śmierci Mac Millera, jednego z popularniejszych białych amerykańskich raperów, który zaczął karierę muzyczną jeszcze jako nastolatek. Zmarł w wieku 26 lat w swojej willi w Los Angeles po przedawkowaniu kodeiny. Fani przez cały weekend opłakiwali odejście swojego idola, przy okazji obwiniając za tę tragedię jego byłą partnerkę – Arianę Grandę – która, według ich teorii, kończąc związek z raperem miała tym samym pchnąć go w objęcia narkotyków. Inni muzycy z kolei apelowali do swoich fanów o niećpanie, przekonując, że używki są złe.

Zaczął się nowy tydzień, symboliczna minuta ciszy minęła, więc można już wrócić do normalności. I w kolejny weekend znów być wykonawcą gloryfikującym w swojej twórczości stan odurzenia się lub słuchaczem, wierzącym, że bez blancika z rana nie ma sensu zaczynać dnia.

Podejrzewam, że ksywa gościa z nagłówka większości z Was nic nie mówi, a nawet, gdyby mówiła, to przecież nie jest on jednym z Waszych bliskich, żebyście jakoś specjalnie przeżywali jego odejście. Mimo to, zachęcam Was do pochylenia się nad jego śmiercią, a raczej nad wydarzeniami, które do niej doprowadziły i tłem tej historii. W czasach, w których sławę i pieniądze przedstawia się jako główną drogę do szczęścia, zgon celebryty z przedawkowania narkotyków, może nas wszystkich nauczyć kilku rzeczy.

Pieniądze szczęścia nie gwarantują

Niby oczywistość, do momentu, aż w internecie pod artykułem o jakiejś gwieździe nie trafisz na komentarz typu „jakie ona może mieć problemy jak ma tyle pieniędzy?”. No, może. Może mieć w chuj problemów z Urzędem Skarbowym i jeszcze więcej ze zdrowiem psychicznym. Michael Jackson za swój majątek mógł kupić wszystkie prawa do komedii romantycznych z Karolakiem i je spalić, a mimo to nie był szczęśliwym człowiekiem. Kurt Cobain również nie musiał chodzić do Biedronki z kalkulatorem w ręce, a mimo to, skończył tak jak skończył.

Brak pieniędzy potrafi dać w kość, ale ich dostatek wcale nie sprawia, że automatycznie jesteś wolny od zmartwień.

Więcej ludzi wokół Ciebie, nie oznacza większego zainteresowania Tobą

Dla milionów fanów jesteś awatarem, z którym chcą sobie zrobić tylko zdjęcie, dla kolegów po fachu konkurencją, a dla współpracowników maszynką do robienia pieniędzy. Człowiekiem najczęściej jesteś wyłącznie dla najbliższej rodziny i garstki przyjaciół, choć jeśli żyjesz w Stanach, a karierę zacząłeś jeszcze jako dziecko, to tak naprawdę dla nikogo. To, że pierdyliard ludzi śledzi na Instagramie, co jadłeś na śniadanie i jak wyglądasz z uszami psa, nie znaczy, że masz z kim pogadać i nie czujesz się samotny. Znaczy wyłącznie, że jesteś obserwowany.

Każdego dnia.

Związek nie jest rozwiązaniem wszystkich problemów

W zasadzie to żadnych, poza dylematem z kim spędzić Walentynki.

Mac Miller przez 2 lata był w związku z Arianą Grandę, ultra popularną popową piosenkarką. Śliczna i utalentowana. Faceci kierujący się wyłącznie powierzchownością przy wyborze partnerki stwierdziliby, że z taką to konie kraść i poza familijną paczką prezerwatyw, nic więcej od życia już nie potrzebują. Dziewczyny studiujące eksternistycznie cytaty o miłości na Demotywatorach, doszłyby do podobnych wniosków.

Patrząc na to z boku, można by zapytać: co mogło pójść nie tak? Odpowiedź jest prostsza niż droga spod Bagateli do Mariackiego: wszystko.

Jeśli wnosisz do związku depresję i uzależnienie od narkotyków, to naprawdę, wszystko może pójść nie tak. Bycie z osobą, która pociąga Cię intelektualnie i rozumie na poziomie emocjonalnym jest super. Naprawdę, mało rzeczy na świecie jest w stanie przebić taką więź dusz. Tyle, że nawet jeśli zajebiście się rozumiecie, to to nie sprawi, że bagaż, który niesiesz, nagle zniknie. Partnerka może pomóc Ci się go pozbyć, kierując Cię na terapię i wspierając w trudnych chwilach, ale nie zdematerializuje go siłą woli. A tym bardziej nie powinna próbować nieść go razem z Tobą, bo jedyne czym to się skończy, to wpakowaniem się przez nią w to samo gówno, w którym tkwisz Ty.

Dlatego obwinianie Ariany Grande przez fanów Mac Millera za jego śmierć jest absurdalne i dowodzi tylko niewiedzy z zakresu terapii uzależnień.

Uciekanie od życia nie sprawia, że radzimy sobie z nim lepiej

Narkotyki, alkohol, media społecznościowe, seriale, seks, zakupy stymulują nas. Wciągają. Przenoszą w inny świat. Każdy raz na jakiś czas potrzebuje odskoczni, zapomnienia o codzienności i nie ma w tym nic złego. Złe jest wpadanie w uzależnienie. Zastępowanie tego co realne, tym co urojone. Jeśli notorycznie brniesz przez życie na haju, bo na trzeźwo wszystko Cię przerasta, to prędzej, czy później trafiasz na przeszkodę, której nie jesteś w stanie pokonać w żadnym stanie. Ani odurzony, ani czysty. I przelatujesz przez barierkę dachując na poboczu.

Im dłużej korzystasz z bocznych kółek do rowerka w postaci używek, tym trudniej Ci pedałować bez nich. Uzależnienie jest dobrym kompanem na drodze życiowej, tylko pod warunkiem, że zamierzasz iść naprawdę krótko.

Czego tak naprawdę uczy nas śmierć Mac Miller?

Niezależnie ile mamy pieniędzy, jak sławni jesteśmy i z jak topowymi modelkami sypiamy, jeśli nie zrobimy czegoś, by rozwiązać nasze problemy, to same się nie rozwiążą. Będą się kumulować do chwili, aż nie będziemy w stanie ich unieść, a później nas przygniotą. I całkiem możliwe, że zabiją.

Jeśli jest coś, co Ci ciąży, przesłania słońce i odbiera szczęście, to idź na terapię. Dla wszystkich będzie lepiej, jeśli zarobi na Tobie psychoterapeuta, a nie producent trumien.

Kto nigdy nie czuł się jak na memie z nosaczem sundajskim próbując poprawnie wymówić nazwę zagranicznej potrawy, niech pierwszy rzuci kamieniem. Sam kiedyś łamałem sobie język, próbując przekazać kelnerowi, że prosiłbym pizzę bez jalapeno, aż w końcu wziąłem mielonego z ziemniakami. Nie mówiąc już o wizytach w orientalnych knajpach, gdzie najbezpieczniej jest zamówić wodę. Dla wszystkich, którzy chcieliby mieć jednak nieco większy wybór niż gazowana albo bez bąbelków, przygotowałem małą ściągę.

Gnoczi? Dżalapeno? Modżajto? Proseczio? Poniżej poprawne wymowy dań i trunków, które robią dobrze brzuszkowi, ale źle aparatowi mowy.

Mojito – kubański drink na bazie białego rumu z syropem cukrowym, limonką, miętą, wodą gazowaną i kruszonym lodem. Poprawna wymowa to „mohito”, aczkolwiek polska prześmiewcza wariacja na jej temat, czyli „modżajto”, tak mocno weszła w popkulturę, że aż doczekała się dedykowanego profilu na Facebooku – „jedno modżajto dla mojej świni”. Oczywiście nie chodzi o upijanie zwierząt.

Wasabi – chrzan japoński. Kurewsko ostry. To znaczy dla mnie, bo mam kolegów, którzy są w stanie wysmarować nim cała rolkę sushi i połknąć bez uronienia ani jednej łezki, w momencie kiedy ja potrzebowałbym kontenera chusteczek i cysterny wody. Wasabi wymawiamy „łasabi”.

Penne – jak to mawiała mojej świętej pamięci babcia: po prostu rurki. Chyba nie ma Polaka, który by nie jadł tego typu makaronu i nigdy nie przeczytał jego nazwy wyrzucając jedno „n”. Co jest wpadką na poziomie Kaczyńskiego, twierdzącego, że marihuany nie robi się z konopi, bo „pene”, to po włosku penis. Niesmaczne, co? Osobiście nie próbowałem, ale warto zapamiętać, że mówimy „peNNe„.

Chardonnay – hardonej? Hardonaj? Hannah Montana? Blisko, odmiana winorośli, z której robi się wina białe i musujące to „szardone”.

Gnocchi – włoskie kopytka, które z niewiadomego powodu nazywane są makaronem. Mnie nie łapią ani za serce, a tym bardziej za żołądek, ale mają swoich prawdziwych psychofanów, którzy piszą o nich całe piosenki. Jeśli chciałbyś zamówić je w restauracji, powiedz „poproszę niokki”.

Pho – wietnamski rosół, w którym zakochałem się niestety bez wzajemności. W Warszawie są już sieciówki serwujące ten specjał, w Krakowie niby gdzieś tam można znaleźć, ale raczej średniawka i bez podjazdu do oryginalnej. Nie mówiąc o cenach. Zupę z makaronem ryżowym i parzoną wołowiną wymawiamy „fo”.

Fondue – akcja wymyślona przez szwajcarskich górali, polegająca na zatapianiu w garnku z gorącym serem pieczywa albo warzyw. Z czasem ewoluowała też do wersji na słodko, w której ser zastępuje roztopiona czekolada, a zamiast warzyw topi się owoce. W obu wersjach „fądi” jest bardzo pierwsza klasa.

Jalapeno – gwóźdź programu, papryczki, które wykręcają język dwa razy. Pierwszy – kiedy chcesz je zamówić, i drugi – kiedy masz je już w ustach. Kiedy dowiedziałem się, że ich poprawna wymowa, to nie dżalapeno, ani żelipapą, tylko „halapenio”, kamień spadł mi z serca. Już wiedziałem jak prosić o usunięcie składnika, po którym muszę się bunkrować w toalecie.

Curaçao – jak byłem w liceum, to curaçao na imprezie było jak jedzenie na imprezie. Nikt nie mógł uwierzyć, że faktycznie jest i każdy chciał się zaprzyjaźnić z jego właścicielem. Nazwa tego 30-procentowego likieru ze skórek pomarańczy, pochodzi od wyspy Curaçao u wybrzeży Wenezueli i jej poprawna wymowa to „kurasau”. Co zupełnie nie przeszkadzało nam, żeby czytać ją „kurakao” i profanować trunek, pijąc czysty z gwinta.

Prosciutto crudo – królowa szynek! „Prosziutto krudo”, jest surowa i suszona. I oczywiście włoska.

Beaujolais – region we Francji będący zarazem nazwą produkowanego tam rodzaju czerwonego wina burgundzkiego. Dopóki nie zgooglowałem tematu, nawet nie próbowałem wymawiać na głos, bo w życiu nie wpadłbym na to, że „beaujolais” czyta się „bożole”.

Foie gras – cholernie drogi francuski pasztet z kaczych i gęsich wątróbek. Jak będziesz po wypłacie, to proś w Piotrze i Pawle o „fłagra”.

Paella – mistrzowski hiszpański specjał na bazie podsmażanego ryżu z szafranem. Gdy pierwszy raz zjadłem paellę z krewetkami w Barcelonie, popłakałem się ze szczęścia. W dużej mierze dlatego, że po godzinie odbijania się od zamkniętych drzwi, w końcu znaleźliśmy otwartą knajpę w trakcie siesty. O tym, że wymawia się „paeja”, dowiedziałem się dopiero czekając na samolot powrotny.

Prosecco – ambrozja klasy średniej, podawana w weekendy do śniadań w hipsterskich warszawskich knajpach. Po polsku: wytrawne wino musujące. Podobnie jak z „modżajto”, część osób celowo śmieje się z burżujstwa dla mas mówiąc „proseczio”, przy czym właściwe brzmienie to „prosekko”.

To tyle ode mnie, ale jak chcecie coś dorzucić do listy, to śmiało.

Komentarz do świata za oknem.

Czy „Kler” Smarzowskiego naprawdę masakruje Kościół?